خلاصه نکات دم دستی مالیات در کسب وکار

 

1- افراد مشمول مالیات:

طبق ماده یک قانون مالیات­های مستقیم اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات می­باشند:

 

1- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران.

2- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می­نماید.

3- هرشخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می­کند.

4- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می­کند.

5- هر شخص غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می­نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک­های فنی و یا واگذاری فیلم­های سینمایی (که به عنوان بها یا حق نمایش هر عنوان دیگر عاید آنها می­گردد) از ایران تحصیل می­کند.

 

2- انواع درآمدهای مشمول مالیات:

 

 برخی از انواع درآمدهای مشمول مالیات که در کسب و کارها باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

الف- مالیات حقوق: درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران  برحسب مدت یا کار انجام یافته بطور نقد یا غیرنقد تحصیل می­کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.[1]

ب- مالیات مشاغل: درآمد مشمول مالیات بر درآمد مشاغل عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات فصول دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه­ها و استهلاکات مربوط طبق مقررات فصل هزینه­های قابل قبول و استهلاکات.

ج- مالیات اشخاص حقوقی: مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی عبارتست از:[2] جمع درآمد شرکت­ها و درآمد ناشی از فعالیت­های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می­شود، پس از وضع زیان­های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت­های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه­ای می­باشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (25%) خواهند بود.

نکته: اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق طبق مقررات این قانون مسترد خواهد شد مشروط براینکه بعد از انقضای تیر ماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار می­گیرد.

 

3- انواع معافیت­های مالیاتی:

 برخی از انواع معافیت­های مالیاتی که برای ایجاد کسب و کارها به عنوان حمایت از کارآفرینان می­توان نام برد و کارآفرینان باید به عنوان فرصت به آنها توجه نمایند، عبارتند از: 

1- درآمد حاصل از کلیه فعالیت­های کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، احیای مراتع و جنگ­ها، باغات و...[3]

2- پنجاه درصد مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته طبق فهرست سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور بخشوده می­شود.[4]

3- درآمد مشمول مالیات ابرازی ناشی از فعالیت­های تولیدی و معدنی در واحدهای تولید یا معدنی در بخش­های تعاونی و خصوصی که از اول سال 1381 به بعد از طرف وزارتخانه­های ذی­ربط برای آنها پروانه بهره­برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می­شود. از تاریخ شروع بهره­برداری یا استخراج هشتاد درصد و به مدت چهار سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به میزان صد درصد و به مدت ده سال از مالیات موضوع ماده (105) این قانون معاف هستند.[5]

4- آن قسمت از سود ابرازی شرکت­های تعاونی و خصوصی که برای توسعه و بازسازی و نوسازی یا تکمیل واحدهای موجود صنعتی و معدنی خود یا ایجاد واحدهای جدید صنعتی یا معدنی در آن سال مصرف گردد از پنجاه درصد مالیات متعلق موضوع ماده (105) این قانون معاف خواهد بود مشروط بر این که قبلاً اجازه توسعه یا تکمیل یا ایجاد واحد صنعتی و یا معدنی جدید در قالب طرح سرمایه­گذاری معین از وزارتخانه ذی­ربط تحصیل شده باشد. در صورتی که هزینه اجرای طرح یا طرح های یاد شده در هر سال مازاد بر سود ابرازی همان سال باشد و یا از هزینه­ی طرح سرمایه­گذاری کمتر باشد شرکت می­تواند از معافیت مذکور در محاسبه مالیات سود ابرازی سال­های بعد حداکثر به مدت سه سال و به میزان مازاد مذکور و یا باقی مانده هزینه اجرای کامل بهره­مند شود.[6]

5- طبق ماده 141صددرصد درآمد حاصل از صادرات محصولات نهایی کالاهای صنعتی و محصولات بخش کشاورزی (شامل محصولات زراعی، باغی، دام، و طیور شیلات، جنگل و مرتع) و صنایع تبدیلی و تکمیلی آن و پنجاه درصد درآمد حاصل از صادرات سایر کالاهایی که به منظور دست یافتن به اهداف صادرات کالاهای غیرنفتی به خارج از کشور صادر می­شوند، از مالیات معاف هستند.

 

4- تکالیف مؤدیان (پرداخت کنندگان) مالیاتی:

 برخی از تکالیف مؤدیان پرداخت کنندگان مالیات عبارتند از:

 

1- پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف­اند مالیات متعلق را محاسبه و کسر نموده و به اداره امور مالیاتی محل پرداخت نمایند.[7]

2- اشخاص حقوقی مکلف­اند اظهارنامه، ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم­الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها را به اداره­ی امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.[8]

3- ماده 158 مقرر می­دارد که سازمان امور مالیاتی کشور می­تواند طبق آگهی منتشره در نیمه­ی اول هر سال در مورد بعضی از منابع مالیاتی اعلام نماید که در سال بعد، مؤدیانی که به موقع اظهارنامه­ی خود را تسلیم نموده­اند، بدون رسیدگی قبول می­نماید و فقط تعدادی از آنها را به طور نمونه­گیری و طبق مقررات این قانون مورد رسیدگی قرار خواهد داد. اما طبق ماده 194قانون مذکور، اگر درآمد مشمول مالیات مشخصه­ی قطعی با رقم اظهار شده از طرف مؤدی بیش از پانزده درصد اختلاف داشته باشد علاوه بر تعلق جرایم مقرر مربوط که قابل بخشودن نیز نخواهد بود تا سه سال بعد از ابلاغ مالیات مشخصه­ی قطعی از هر گونه تسهیلات و بخشودگی­های مقرر در قانون مالیات­ها نیز محروم خواهند شد.

4- طبق ماده 192 و تبصره آن در کلیه مواردی که مؤدی یا نماینده­ی او به موجب مقررات این قانون از بابت پرداخت مالیات مکلف به تسلیم اظهارنامه می­باشد چنانچه از تسلیم آن در مواعد مقرر در این قانون خودداری نماید مشمول جریمه­ای معادل ده درصد مالیات متعلق خواهد بود. این موضوع شامل کلیه صاحبان مشاغلی که مکلف به ثبت فعالیت­ها در دفاتر روزنامه و دفتر کل موضوع قانون تجارت و هم چنین دفاتر درآمد و هزینه می­باشند، خواهد بود.

5- به مؤدیانی که به موجب مقررات این قانون مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند در صورت عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارایه دفاتر، مشمول جریمه­ای معادل بیست درصد مالیات برای هریک از موارد مذکور و در مورد رد دفتر، مشمول جریمه­ای معادل ده درصد مالیات خواهند بود.[9] عدم تسلیم اظهارنامه، ترازنامه و حساب سود و زیان در دوره­ی معافیت موجب عدم استفاده از معافیت مقرر در سال مربوط خواهد شد.

6- هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مؤدیان دیگر می­باشد در صورت تخلف از انجام وظایف مقرر، علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مؤدی در پرداخت مالیات خواهد داشت، مشمول جریمه­ای معادل 20% مالیات پرداخت نشده خواهد بود.[10]

7- هر گاه مؤدی به قصد فرار از مالیات از روی علم و عمد به ترازنامه، حساب سود و زیان، دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می­باشند و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده است، استناد نماید یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و سود و زیان خودداری کند، علاوه بر جریمه­ها و مجازات­های مقرر در این قانون از کلیه­ی معافیت­ها و بخشودگی­های قانونی در مدت مذکور محروم خواهد شد.[11]

تعقیب و اقامه­ی دعوی علیه مرتکبین نزد مراجع قضایی از طرف رئیس سازمان مالیاتی کشور به عمل خواهد آمد.

 

فهرست منابع این مقاله

1. ماده 82 و 83 قانون مالیاتهای مستقیم

2. ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم

3. ماده 81 قانون مالیاتهای مستقیم

4. ماده92 قانون مالیاتهای مستقیم

5. ماده 132 قانون مالیاتهای مستقیم

6. ماده 138 قانون مالیاتهای مستقیم

7. پرداخت کننده باید مالیات مذکور را به همراه نام و نشانی دریافت کنندگان حقوق و میزان آن، به اداره مالیات ارسال نماید.

8. محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات اشخاص حقوقی خارجی و مؤسسات مقیم خارج از ایران که در ایران اقامتگاه یا نمایندگی نمی­باشند، تهران است.

9. ماده 193 قانون مالیاتهای مستقیم

10.ماده 199 قانون مالیاتهای مستقیم

11. ماده 201 قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره آن